Początki obozu koncentracyjnego Gross-Rosen sięgają maja 1940 roku, kiedy to przedsiębiorstwo SS "Deutsche Erd-und Steinwerke" (DEST) zakupiło kamieniołom granitu na gruntach w pobliżu wsi Rogoźnica (dawna nazwa: Gross-Rosen). Aby zapewnić potrzebną siłę roboczą, 2 sierpnia 1940 roku utworzono podobóz obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Jego oficjalna nazwa brzmiała Arbeitslager Gross-Rosen. Pierwszy transport więźniów przybył z KL Sachsenchausen w dniu 2 sierpnia 1940 roku. Na początku była to grupa 100 więźniów (znajdowali się wśród nich Żydzi), która w 1941 roku wzrosła stopniowo do ponad 400, a następnie do 700 więźniów.

1 maja 1941 roku Arbeitslager Gross-Rosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego KL Gross-Rosen. Pierwszym komendantem był Arthur Rodl (do września 1942 r.), a następnie Wilhem Gideon (do października 1943 r.) i Johannes Hassenbrock. Oddział wartowniczy złożony był z załogi SS.
    W pierwszych dwóch latach istnienia Konzentriationslager Gross-Rosen był małym obozem nastawionym w dalszym ciągu na obsługę kamieniołomu. Mordercza praca w kamieniołomie, głodowe racje żywnościowe i maltretowanie przez załogę SS, powodowały dużą śmiertelność. KL Gross-Rosen był postrzegany jako jeden z najcięższych obozów koncentracyjnych. Do końca 1941 roku w sześciu transportach przywieziono do Gross-Rosen ogółem 766 więźniów, zwiększając liczbę więźniów w obozie do prawie 1.500 ludzi. W 1942 roku przybyło już 60 transportów z około 5.400 osobami. W 1943 roku przybyło prawdopodobnie ponad 70 transportów z około 8.600 więźniami.

Od października 1941 roku do kwietnia 1942 roku w KL Gross-Rosen znajdował się podobóz dla jeńców sowieckich (2,5 tysiąca więźniów). Rosjanie nie byli nawet zarejestrowani i byli przeznaczeni do egzekucji. W obozie więziono również przedstawicieli innych narodowości, z których najliczniejszą grupę stanowili Żydzi (obywatele różnych państw). W 1942 roku przeprowadzono akcję "oczyszczania" obozu z więźniów-Żydów, których 17 października 1942 roku wywieziono do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

W 1942 roku KL Gross-Rosen przystąpił do tworzenia sieci podobozów na Dolnym Śląsku, a potem i poza granicami prowincji. Ogółem stworzono sieć 106 podobozów, które oficjalnie nosiły nazwę obozów pracy, lecz w rzeczywistości były obozami koncentracyjnymi. Większość tych obozów była zlokalizowana przy zakładach przemysłowych oraz w rejonie budowy umocnień wojskowych. Szczególną rolę odegrało 12 stosunkowo dużych podobozów zlokalizowanych w rejonie Gór Sowich, gdzie budowano podziemne fabryki zbrojeniowe i inne nieokreślone obiekty wojskowe. W Arbeitslager Riese osadzono około 13.300 Żydów (głównie polskich i węgierskich). Wedle najnowszych ustaleń zginęło tam około 5 tysięcy osób.

Zasadnicza rozbudowa obozu przypadła na 1944 rok. Do obozu przyjęto wówczas około 400 transportów z ewakuowanych więzień i różnych obozów na ziemiach polskich, w tym z Majdanka, Płaszowa i Auschwitz-Birkenau. Napływały również transporty z likwidowanych 28 obozów pracy przymusowej dla Żydów (wiele kobiecych). Jest charakterystyczne, iż więźniarkami KL Gross-Rosen były wyłącznie kobiety pochodzenia żydowskiego. Wszystkie one były rozlokowane poza obozem macierzystym, w ponad 40 podobozach (Frauen-Arbeitslager), które powstały w latach 1944-1945.

Komendantami obozu byli:
     - A. Rödl - od 1940 do 1942
     - W. Gideon - od 1942 do 1943
     - J. Hassebrosk - od 1943 do 1945

Najtragiczniejszym momentem w dziejach KL Gross-Rosen był końcowy okres istnienia obozu. Według stanu na 1 stycznia 1945 roku w obozie przebywało 76.728 więźniów - 51.204 mężczyzn i 25.524 kobiet. Wyższym stanem osobowym mógł się wówczas wykazać jedynie KL Buchenwald. Wskutek przepełnienia i dezorganizacji zaopatrzenia w KL Gross-Rosen zapanował skrajny głód i chaos. W lutym 1945 roku, gdy Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę, rozpoczęto pośpieszną ewakuację więźniów na zachód. Podczas wielotygodniowych transportów w środku zimy, zginęło około 30 tysięcy więźniów. Ewakuację przetrwali ci, którzy dotarli do obozów przeznaczenia: KL Bergen-Belsen przyjął około 4.000 osób, KL Buchenwald 9.600, KL Dachau 2.500, KL Mauthausen 4.900, KL Mittelbau 11.300, KL Flossenburg 11.600 itd.
    Teren obozu Gross-Rosen został wyzwolony przez armię radziecką 13 lutego 1945 roku.

Przez Konzentriationslager Gross-Rosen i jego filie przeszło 125 tysięcy osób, z których zginęło ponad 40 tysięcy. Liczbę więźniów żydowskich szacuje się na około 57 tysięcy.

W roku 1983 zostało powołane do życia Muzeum Gross-Rosen

Źródło: http://www.gross-rosen.pl/, Dia-pozytyw, Encyklopedia i Wikipedia.