Haganah (Obrona) była żydowską organizacją paramilitarną, która powstała w marcu 1920 roku w Jerozolimie i Tel Awiwie, w Palestynie.

Bezpośrednim impulsem do utworzenia Haganah były arabskie ataki i upadek żydowskiej osady rolniczej Tel Hai w marcu 1920 roku. Wobec braku reakcji brytyjskich władz, osady rolnicze oraz kibuce stały przed realnym zagrożeniem arabskiej napaści i zniszczenia. Dotychczas istniejące siły samoobrony żydowskiej HaShomer były niewystarczające by sprostać nowym wyzwaniom. Z tego powodu powołano do życia zupełnie nową organizację, o charakterze paramilitarnym. Jej zadaniem była obrona osad i ich mieszkańców przed napaściami Arabów.
    Pierwszymi założycielami organizacji byli: Ze'ev Jabotinsky (1880-1940) i Pinchas Ruttenberg.

Formalne utworzenie Haganah nastąpiło 15 czerwca 1920 roku w kibucu Kinneret, podczas konwencji wyborczej partii Achdut Ha'avoda, która powstała z połączenia się Poalei Zion z Federacją Rolników Rolnych.
    W latach 1920-1929 Haganah nie miała wyraźnie określonego dowództwa, które koordynowałoby działania małych oddziałów. Paramilitarne oddziały składały się z żydowskich rolników, którzy pracując przy swoich gospodarstwach dodatkowo pełnili obowiązki ochrony. Byli oni słabo wyszkoleni i kiepsko uzbrojeni.
    W grudniu 1920 roku zwierzchnictwo nad Haganah przekazano federacji związkowej Histadruth.

Podczas arabskich zamieszek 1921 roku działania Haganah okazały się nieskuteczne i Organizacja Syjonistyczna zaczęła zastanawiać się nad przekazaniem dowództwa Brytyjczykom. Wobec sprzeciwu członków Haganah, Organizacja Syjonistyczna wstrzymała dalsze finansowanie organizacji.
    W 1923 roku większość byłych członków HaShomer odłączyła się od Haganah, dodatkowo osłabiając jej siły. Haganah w owym czasie posiadała trzy główne oddziały: w Tel Awiwie, Jerozolimie i Jaffie. Ogółem posiadano 750 karabinów, 750 granatów ręcznych, około 1000 pistoletów i 27 karabinów maszynowych. Cała broń była przestarzała, z niewielką ilością amunicji.

Po masakrze Żydów w Hebronie 1929 roku rola Haganah zdecydowanie się zmieniła. Stała się największą żydowską organizacją zbrojną, skupiającą niemal wszystkich młodych i dorosłych Żydów w Palestynie. Zainicjowano program szkoleniowy prowadzony przez instruktorów kursów. Zakupiono znaczne ilości broni zagranicą oraz utworzono sieć składów broni i amunicji. Jednocześnie powstały liczne tajne warsztaty produkujące prosty sprzęt wojskowy. W ten sposób Haganah przekształciła się w dobrze zorganizowaną formację zbrojną.

W 1931 roku grupa najbardziej radykalnych prawicowych działaczy odeszła od Haganah i utworzyła organizację zbrojną Irgun (Irgun Tsva'i-Leumi - Narodowa Organizacja Wojskowa, zwana także HaEtsel). W 1940 roku nastąpił jej dalszy podział, w wyniku czego pojawiła się organizacja Lehi (Lochamei Herut Israel).

W 1936 roku Haganah dysponowała już 10 tys. przeszkolonych członków gotowych w każdej chwili do podjęcia akcji, oraz 40 tys. ludzi w rezerwie. Podczas arabskiej rewolty 1936-1939, siły Hagany aktywnie broniły żydowskich osad i tłumiły arabskie powstanie.
    Władze brytyjskie nie uznały oficjalnie Haganah, jednak brytyjskie siły bezpieczeństwa współpracowały z Jewish Settlement Police (Policja Żydowskich Osad), Jewish Auxiliary Forces (Siły Żydowskiej Pomocy) i Special Night Squads (Specjalne Oddziały Nocne). Zdobyte doświadczenie bojowe okazało się pomocne podczas wojny izraelsko-arabskiej 1948 roku.

Podczas II wojny światowej Brytyjczycy poczuli się zagrożeni niemiecką inwazją przez siły Erwina Rommla (1891-1944). Z tego powodu 19 maja 1941 roku brytyjskie siły bezpieczeństwa nawiązały współpracę z Haganah i utworzyły 5 batalionów szturmowych Palmach (akronim od nazwy Plugot Mahatz). Ogółem 2 tys. żydowskich żołnierzy przeszło pełne profesjonalne szkolenie wojskowe i zdobyło umiejętności dowódcze.
    Gdy pod koniec 1942 roku alianci rozbili siły niemieckie w północnej Afryce, jednocześnie zerwano współpracę z Haganah. Zawiedzeni żydowscy żołnierze sił Palmach przeszli do działalności konspiracyjnej, tworząc oddział uderzeniowy Haganah.
    Gdy 6 listopada 1944 roku członkowie Lehi zamordowali brytyjskiego sekretarza stanu na Bliski Wschód, Lorda Waltera Edwarda Moyne (1880-1944), dowództwo Haganah zdecydowało się na współpracę z brytyjskimi siłami bezpieczeństwa. Wskazano Brytyjczykom członków Lehi i Irgunu, oraz udzielono pomocy w ich odnalezieniu i zatrzymaniu. W znacznym stopniu osłabiło to siły i możliwość działania tych organizacji.
    Na szczęście te wydarzenia nie przeszkodziły tym trzem organizacjom (Haganah, Irgun i Lehi) współpracować w celu utworzenia żydowskiego państwa w Palestynie. Dowódca Irgunu, Menachem Begin (1913-1992) powiedział w 1944 roku: "tak naprawdę jest podział ról. Jedna organizacja popiera indywidualny terroryzm (Lehi), inna przeprowadza sporadyczne operacje militarne (Irgun), a trzecia organizacja (Haganah) przygotowuje siły do użycia w decydującej wojnie."

Po zakończeniu II wojny światowej Hagana podjęła działania na rzecz usunięcia Brytyjczyków z Palestyny. W ramach antybrytyjskich działań odbito żydowskich imigrantów z obozu dla internowanych w Atlit, przeprowadzono zamachy bombowe na sieć kolejową, akty sabotażu na instalacje radarowe i posterunki brytyjskiej policji.

W niepodległym państwie Izrael, 28 maja 1948 roku oficjalnie przekształcono Haganah w Siły Obronne Izraela. Wezwanie o przyłączenie się zostało skierowane do wszystkich żydowskich organizacji zbrojnych. Irgun początkowo sprzeciwiał się takiej decyzji, doprowadzając do krótkotrwałych starć wewnętrznych. Ostatecznie Menachem Begin przekształcił Irgun w partię polityczną Herut.