AGENCJA  ŻYDOWSKA







 

 

Agencja Żydowska (hebr. Ha-Sochnut ha-Jehudit le-Erez Izrael, Sochnut; ang. Jewish Agency for Israel) - żydowska organizacja syjonistyczna. Główne siedziby znajdują się w Nowym Jorku i Jerozolimie. Historia Agencji Żydowskiej jest praktycznie identyczna z historią Yishuv (społeczności żydowskiej w Palestynie).

Powstała na podstawie art. 4 mandatu brytyjskiego nad Palestyną (zatwierdzonego przez Radę Ligi Narodów w 1922 r.). Została ona nazwana Jewish Agency for Palestine i była oficjalnym przedstawicielem Żydów wobec rządu Wielkiej Brytanii, który właśnie uchwalił "Białą Księgę". Zadaniem żydowskiego przedstawicielstwa było liberalne interpretowanie klauzuli "Białej Księgi", tak aby nie zachwiąc równowagi pomiędzy żydowską imigracją a "gospodarczą absorpcyjną pojemnością" Palestyny. Agencja Żydowska była również odpowiedzialna przed władzami brytyjskimi za wszystkie sprawy wewnętrzne społeczności żydowskiej w Palestynie - imigracja (przydzielanie świadectw zapewnionych według pełnomocnictwa władzy), przesiedlanie nowych imigrantów, zawieranie nowych porozumień, rozwój gospodarczy, edukacja i kultura, szpitale i służba zdrowia.

 

11 sierpnia 1929 roku w czasie XVI Kongresu Syjonistycznego w Zurichu (Szwajcaria) stała się organem wykonawczym Światowej Organizacji Syjonistycznej. Wówczas określono, że Agencja Żydowska będzie działać na rzecz ułatwiania żydowskiej imigracji do Palestyny. Cel miał być realizowany poprzez zakup gruntów od arabskich właścicieli. Planowaniem zajmowało się kierownictwo Światowej Organizacji Syjonistycznej.
    Fundatorami Agencji Żydowskiej byli Louis Marshall, Leon Blum i Felix Warburg.

 

Od 1929 roku przekazywała fundusze na żydowską tajną organizację militarną Haganę. W 1931 roku Hagana stała się narzędziem wykonawczym Agencji Żydowskiej w Palestynie. Działała we współpracy z Va'ad Le'umi (najwyższa instytucja gminy żydowskiej w Palestynie, założona w 1920 r.). Podczas lat arabskich zamieszek i pogromów, Hagana broniła wybudowane osady żydowskie w Dolinie Jordanu i Galilei. Osady były budowane w postaci twierdz z obronnymi palisadami i wieżami obserwacyjnymi, które mogły przeciwstawić się arabskim atakom i strategicznie broniły żydowskich osadników.

W 1933 roku prezesem Agencji Żydowskiej w Palestynie został Dawid Ben Gurion.

 

25 sierpnia 1933 roku przedstawiciele Agencji Żydowskiej oraz Niemieckiej Federacji Syjonistycznej przeprowadzili rozmowy niemieckim ministrem finansów. Naziści zgodzili się nie utrudniać żydowskiej emigracji z Niemiec, w zamian za wsparcie niemieckiego eksportu. W latach 1933-1939 transferowano do Niemiec ogółem 40.419.000 dolarów, które umożliwiły ucieczkę 60 tys. Żydów niemieckich. Trudna sytuacja europejskich Żydów zmusiła Haganę do zorganizowania ruchu nielegalnej żydowskiej imigracji do Palestyny.

Gdy zakończyła się II wojna światowa, Agencja Żydowska powołała komisję pomocy europejskim Żydom. Komisja rozpoczęła pracę odnajdywania ocalonych z Holokaustu Żydów, przekazywania im paczek żywnościowych i wystawiania świadectw imigracyjnych do Palestyny. Przedstawiciele Agencji Żydowskiej odwiedziali obozy przejściowe dla przesiedleńców. Ogółem Agencja ocaliła 250 000 ocalonych Żydów. W latach 1945-1948 Agencja posługując się 65 "nielegalnymi" statkami przerzuciła tych żydowskich imigrantów do Palestyny. Jednak część z tych statków została przechwycona przez Brytyjczyków, którzy internowali 51 000 Żydów.

Koniec wojny wysunął na pierwszy plan działań Agencji Żydowskiej walkę o byt państwowy Izraela. Pod przewodnictwem Agencji Żydowskiej w październiku 1945 roku została podpisana ugoda pomiędzy Haganą, Irgunem i Lehi, aby utworzyć zjednoczony ruch oporu, który obejmował wspólne operacje przeciwko Brytyjczykom. Brytyjskie władze mandatowe aresztowały licznych członków kierownictwa Agencji Żydowskiej. Począwszy od 1946 roku Agencja podjęła zadania zakupu broni, amunicji itp.

Gdy 27 listopada 1947 roku ONZ podjęło decyzję o podziale Palestyny, Agencja Żydowska wraz z Va'ad Leumi założyły Państwową Radę i Krajowy Rząd.

 

11 marca 1948 roku Arabowie zdetonowali samochód-pułapkę przed budynkami Agencji Żydowskiej w Jerozolimie. Tuż obok znajdował się gmach amerykańskiego konsulatu. W zamachu zginęło 12 osób, a 44 zostały ranne.

 

Wraz z ogłoszeniem niepodległości Izraela, Państwowa Rada i Krajowy Rząd stały się tymczasowym zgromadzeniem ustawodawczym Izraela i rządem. Dawid Ben Gurion (prezes kierownictwa Agencji Żydowskiej) został premierem. Równocześnie Jewish Agency for Palestine została przemianowana na Jewish Agency of Israel. Agencja zrzekła się wielu ze swoich funkcji na rzecz nowego państwa, ale zachowała odpowiedzialność za organizację imigracji, ośrodki pomocy społecznej, pracę z młodzieżą, i związki z Żydami w innych krajach na świecie. Zostało to potwierdzone przez Światową Organizację Syjonistyczną 24 listopada 1952 roku.

26 lipca 1954 roku została zawarta oficjalna umowa między izraelskim rządem a Światową Organizacją Syjonistyczną-Agencją Żydowską. Agencja skupiła swoją działalność na organizowaniu żydowskiego osadnictwa i asymilacji nowych imigrantów w Izraelu. Agencja prowadzi także ogólnoświatową kampanię na rzecz powrotu Żydów do Ziemi Izraela.

 

W 1949 roku Agencja Żydowska przyniosła 239 000 ocalonych z Holokaustu Żydów, z obozów przejściowych dla przesiedleńców w Europie i z obozów dla internowanych na Cyprze, do żydowskiego kraju rodzinnego. Agencja zapewniła im mieszkania, naukę języka hebrajskiego, przyuczenie do zawodu, itp. W tym samym roku, Agencja Żydowska ewakuowała samolotami 3 800 Żydów z Jemenu do Izraela. W latach 1950-51 do Izraela przybyło około 343 000 żydowskich imigrantów ze Wschodniej Europy i Afryki Północnej. W 1951 roku ewakuowano do Izraela około 110 000 Żydów z Iraku. Niemal całość Żydów z Bułgarii, więcej niż połowa Żydów z Jugosławii, 40 000 Żydów z Turcji i 18 000 Żydów z Iranu.
    Kolejne fale imigracji wystąpiły w latach 1955-57 i 1961-64.
    W 1991 roku ponad 14 300 etiopskich Żydów ewakuowano samolotami do Izraela. Po upadku żelaznej kurtyny, blisko jeden milion Żydów przybyło do Izraela z dawnego Związku Radzieckiego.

W tym okresie Agencja Żydowska wywarła wielki wpływ gospodarczy i kulturalny na państwo Izrael. Działania Agencji obejmowały rozwój państwowej linii lotniczej (El-Al), zapewnienie dostaw wody, rozwój firm deweloperskich, rolniczych przedsiębiorstw, spółek zarządzających nieruchomościami, krajowego teatru i centrum kongresowego, muzea itp. Agencja wybudowała 480 nowych wsi, zapewniając ich pełne wyposażenie, inwentarz żywy i irygację. Ich łączna produkcja w późnych latach 60-tych stanowiła 70% całkowitej rolniczej produkcji kraju.

 

Obecnie Agencja Żydowska łączy Żydów na całym świecie z Izraelem. Główna działalność Agencji koncentruje się na ratowaniu Żydów przed nędzą, ułatwiając powrót do Izraela i zapewniając edukację. Swoje programy realizuje w blisko 80 krajów na pięciu kontynentach przez sieć ponad 450 wysłanników. W 2002 roku suma wydatków Agencji wyniosła 403 miliony $.

 


 

Na poczatek

  Izrael Kultura Historia Turystyka Pomoc duchowa Żydzi w Polsce Czasy i Fakty

Copyright ©2006-2012 by Gedeon